diagram Ishikawy podnosi poziom empatii

Nigdy nie myślałam o tym w ten sposób, ale w trakcie ostatniego treningu kreatywności, który prowadziłam we Wrocławiu okazało się, że narzędzia podnoszenia potencjału kreatywnego mogą jednocześnie pomóc w podnoszeniu poziomu empatii. Kiedy zdałam sobie z tego sprawę, było to dla mnie ogromnym zdziwieniem a jednocześnie po raz kolejny utwierdziło mnie w przekonaniu, że zajmowanie się kreatywnością ma sens.

O co więc chodzi z tą empatią skrytą w narzędziach kreatywności? Odkryłam to w momencie wprowadzania na treningu ćwiczeń dotyczących dochodzenia do prawdziwej istoty problemu. Jednym z moich ulubionych narzędzi jest tak zwany diagram Ishikawy, inaczej zwany diagramem ryby. Służy ona identyfikacji wszystkich możliwych przyczyn problemu o złożonym i wieloaspektowym charakterze.

Na ostatnim prowadzonym przeze mnie treningu kreatywności chcąc popracować nad tym diagramem, zadałam grupie pytanie: dlaczego nie wszyscy lektorzy przyszli na to szkolenie. Można bardzo łatwo wskoczyć tu w prostą analizę przyczyny – „na pewno im się nie chciało w sobotę, są leniwi”. Ja jednak bardzo chciałam przyjrzeć się temu problemowi bliżej. I cóż się okazało? Że po wykonaniu ćwiczenia każdy czuł, że emocjonalnie jest mu bliżej do tych nieobecnych osób, bo problem może tkwić w zupełnie innym miejscu niż nam się wydaje.
​
Diagram wygląda tak:

























Procedura jego wykonania jest prosta:

Krok 1: w miejscu symbolizującym głowę ryby wpisujemy problem.

Krok 2: na końcach żeber szkieletu wpisujemy wszystkie możliwe kategorie przyczyn danego problemu:

• Człowiek
• Maszyna
• Materiał
• Stosowana Metoda
• Kierownictwo
• Otoczenie

Można także używać innych kategorii np. procedury, wyposażenie, materiały, informacje, ludzie – w zależności od dziedziny w jakiej wykres jest stosowany.
Krok 3: na końcach „ości” biegnących od żeber zapisujemy składowe aspekty przyczyn znajdujące się na końcach żeber.
Krok 4: tak stworzony diagram ryby jest podstawą do dalszej pracy:

• Analizy poszczególnych przyczyn problemu
• Analizy relacji pomiędzy przyczynami problemu
• Analizy związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy różnymi elementami zjawiska lub obiektu
• Formułowania problemów do rozwiązania

Mnie zachwyciły reakcje uczestników szkolenia na to ćwiczenie, które pokazało im, że ich pierwsza interpretacja była przedwczesna a pierwsza ocena mogła być niesprawiedliwa. Bo patrząc na diagram ryby możliwe przyczyny problemu nieprzychodzenia na szkolenia mogą być następujące:

1. Człowiek: może być zmęczony, zajęty czymś innym, mieć problemy o których nie wiemy, może mu się nie chcieć, może być zdemotywowany, itd.
2. Maszyna: w tym przypadku kategoria nieadekwatna do kontekstu, itd.
3. Materiał: temat szkolenia może być nietrafiony, nieadekwatny, zbyt banalny lub wykraczający poza zainteresowania i możliwości intelektualne uczestnika, itd.
4. Metoda: forma szkolenia nie odpowiada, bo np. jest zbyt otwarte i spina uczestników, lub jest wykładem – wieje nudą. Dotychczasowe szkolenia mogły być nieefektywne, nietrafione, nudne, itd.  
5. Kierownictwo: szefostwo może nieumiejętnie komunikować wartość szkolenia, relacje w szkole mogą być trudne, niesprzyjające chęci wspólnego spędzania czasu, itd.
6. Otoczenie: rodzina ma inne potrzeby, mam w tym czasie inną pracę, itd.

To oczywiście nie wyczerpuje wachlarza możliwości ale jasno pokazuje, że proste interpretacje czyichś zachowań mogą być krzywdzące. Nasz poziom empatii dla drugiego człowieka rośnie a wszystko to za sprawą narzędzia wspomagania kreatywności :). 

---