O głębokości przetwarzania nowych informacji

W trakcie środowego warsztatu PoToMiTo mocno wybrzmiał temat głębokości przetwarzania informacji, o którym już pisałam na bloxie kilka miesięcy temu, ale czuję, że trzeba chyba do tematu wrócić (mój kolejny temat-bumerang).

Poziomy przetwarzania informacji znane są neurodydaktykom już ponad 40 lat. W 1972 roku pisali o nich Craik i Lockhart. Założyli oni, że każda informacja jest przetwarzana przez te same struktury w mózgu ale na różnym poziomie "głębokości". Pojęcie głębokości przetwarzania jest metaforą, ale można je zrozumieć jako zakres i intensywność przetwarzania informacji. Wraz z przechodzeniem na głębsze poziomy przetwarzania informacji wzrasta prawdopodobieństwo zapamiętania.

Teoria ta zakłada co najmniej trzy poziomy przetwarzania:

Na pierwszym, najpłytszym poziomie dokonuje się sensoryczna analiza danych (zmysły). Rezultaty przetwarzania informacji na tym poziomie są bardzo nietrwałe i podatne na wszelkiego rodzaju zakłócenia. Przykład z  klasy: widzę / słyszę nowe słowo, szukam słowa w rozsypywance.

Na kolejnym drugim poziomie dokonuje się semantyczna interpretacja odbieranego sygnału (dochodzi znaczenie). Większość z ćwiczeń, które dajemy uczniom do przerobienia na kopiach nie przekracza tego poziomu. Uwaga: to jest wciąż za mało dla efektownej pamięci. Przykład z naszych klas: wypełniam luki, zaznaczam prawda/fałsz.

I wreszcie poziom, do którego powinniśmy dążyć na naszych lekcjach: na trzecim poziomie przetwarzania informacji dochodzi do aktywizacji wiedzy już posiadanej. Korzysta się z różnego rodzaju skojarzeń, a także zachodzi reorganizacja wiedzy. Nowe informacje mogą uzupełniać to co wiedziało się do tej pory, starsze informacje mogą pomagać w zrozumienie nowego materiału, a także mogą być przekształcane w nowe struktury łączące w sobie starsze i nowe informacje.   

Uwaga: Prawdopodobieństwo zapamiętania rośnie, gdy informacja została zapisana na głębszym, semantycznym poziomie.

Przetwarzanie informacji na głębszych poziomach wpływa na zapamiętywanie informacji. Ma to szczególne znaczenie w procesie uczenia się. Teoria poziomów przetwarzania informacji pokazuje, że nie tyle ilość powtórzeń (zakuwanie), ale myślenie w o wiele większym stopniu zwiększa efekty uczenia się. Odnoszenie nowej wiedzy do tej jaką się już posiada, wytwarzanie licznych skojarzeń to wszystko sprawia, że informacje są o wiele lepiej zapamiętywane i łatwiej mogą zostać odtworzone. Szczególnie dobrze na przypominanie sobie wpływało odnoszenie materiału do samego siebie.

Pomysły do wprowadzenia w klasie:
robienie notatek własnych: nie narzucaj, co ma być napisane w notatkach i jak ma to być zapisane. Metody podawcze odbierają autonomię uczniowi. Robienie notatek należy ćwiczyć to stopniowo.

robienie ściąg: jedna z najbardziej skutecznych form powtórki materiału. Wymusza aktywne powtórzenie, uporządkowanie, nadanie struktury treściom, sortowanie, wyszukanie informacji, porządkowanie, kategoryzowanie

- robienie ściąg jako aktywność lekcyjna,

- wystawa ściąg i klasowe głosowanie na najlepszą,

- konkurs ściąg,

- test ze ściągami na ścianie.